Το Τριώδιο ή αλλιώς Αποκριά

Φίλοι μου Καλημέρα σας.Πριν καλά καλά να συνειδητοποιήσουμε ότι πέρασαν οι γιορτες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, άρχίζει το Τριώδιο. Ναι. ναί . Αυτή την Κυριακή, 24 του μήνα, ανοίγει το Τριώδιο ή Αποκριά.

Λέγοντας Αποκριά, εννοούμε τις 3 εβδομάδες που προηγούνται της Μεγάλης Σαρακοστής, το γνωστό μας Τριώδιο.

Κάθε μία από αυτές τις εβδομάδες σηματοδοτείται από την Κυριακή με την οποία κλείνει.Με την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου ανοίγει το Τριώδιο.Η εβδομάδα που ακολουθεί τελειώνει με την Κυριακή του Ασώτου. Την εβδομάδα αυτή τρώμε "μπάλλα", δηλαδή κρέας,τυρί κλπ.Την δεύτερη εβδομάδα, της Κυριακής της Αποκρεώ, τρώμε "σκονταφτά" δηλαδή δεν τρώμε κρέας Τετάρτη και Παρασκευή, και το βράδυ της Κυριακής της Αποκρεώ, το έθιμο θέλει να μαζεύεται όλη η οικογένεια στο τραπέζι και να τρώνε κρεατικά. Μάλιστα τα παλιά χρόνια, ισως λίγοι σήμερα, όσοι κάθονταν στο τραπέζι, σηκωνόντουσαν όρθιοι, έπιαναν με 2 δάχτυλα το τραπέζι, το σήκωναν στον αέρα και έλεγαν "άξια η τάβλα μας, άξια

η τάβλα μας, άξια η τάβλα μας, θάνατος στους οβραίους" και κατόπιν έλεγαν χρόνια πολλά και άρχιζαν το φαγητό.

Την τρίτη εβδομά

δα, της Κυριακής της Τυρινής, "αποτυρώνουμε". Δηλαδή καταναλώνουμε γαλακτοκομικά προϊόντα και Τετάρτη και Παρασκευή.Αυτήν την εβδομάδα φτιάχνουμε τυρόπιτες, γαλατόπιτες και γαλακτομπούρεκα.

Το αποκορύφωμα της αποκριάς γίνεται την Καθαρή Δευτέρα, πρωτη ημέρα της Σαρακοστής.

Η λέξη Αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας.Συνώνυμη της λέξης αποκριά είναι και η λέξη Καρναβάλι η οποία είναι λατινική, σύνθετη και προέρχεται από τις λέξεις carne+vale=κρέας +χαιρετώ, δηλ. αποχαιρετισμός στην κρεατοφαγία.

Οι ρίζες των εθίμων της αποκριάς αναγάγωνται στην αρχαιότητα. ' Εχουν σχέση με τις γιορτές που γίνονταν προς τιμήν του θεού Διόνυσου, κατά τις οποίες κυριαρχούσαν ο χορός, η ευθυμία, το χιούμορ και η σάτυρα. Ο Διόνυσος σύμφωνα με το δωδεκάθεο, ήταν θεός της γονιμότητας και οι αρχαίου ΄Ελληνες τον τιμούσαν με τα Διονύσια.Στις εκδηλώσεις αυτές γινόταν και παρέλαση άρματος.

Το άρμα το ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες και τραγουδούσαν σατυρικά τραγούδια.

Με την επικράτηση του χριστιανισμού, κάποια στοιχεία αυτής της λατρείας συνδυάστηκαν στις παραδόσεις του λαού με την περίοδο πριν την Σαρακοστή.Από τον 19ο αιώνα μέχρι και σήμερα το Καρναβάλι ξεκινά την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου και λήγει την Κυριακή της Τυρινής με την μεγάλη παρέλαση των καρναβαλιστών και το κάψιμο του βασιλιά Καρνάβαλου.΄Παλαιότερα τον εορταστικό τόνο έδιναν παρέες μεταμφιεσμένων, που κυκλοφορούσαν στους δρόμους τραγουδώντας και πειράζωντας τον κόσμο.

Αυτού του είδους οι εκδηλώσεις με την πάροδο των χρόνων έχουν χαθεί και έχουν επικρατήσει οργανωμένες εκδηλώσεις από τοπικές οργανωσεις με αποκριάτικες στολές και άρματα.Τα τελευταία χρόνια μάλιστα γίνεται προσπάθεια να αναβιώσουν πολλά παραδοσιακά έθιμα σε πολλά μέρη της Ελλάδας.

Το πιό διάσημο καρναβάλι στην πατρίδα μας, είναι το Καρναβάλι της Πάτρας.

Ακολουθεί της Θήβας με τον Βλάχικο γάμο. Τα αλευρομουτζουρωματα στο Γαλαξείδι. Φέτος αναβιώνει πάλι και το Καρναβάλι του Ορχομενού.Παληά όταν είχα πρωτοέρθει στον Ορχομενό γινόταν πολύ μεγάλο Καρναβάλι.Με τα χρόνια ξέφτισε και για κάμποσα χρόνια δεν γινόταν καθόλου. Φέτος γίνεται μια φιλότιμη προσπάθεια να αναβιώσει πάλι. Ευχομαι να έχει επιτυχία και να συνεχίσει για πολλά χρόνια πάλι.(Την φωτό την έχω δανειστεί από το αρχείο του Πολιτιστικού Συλλόγου Ορχομενού.Ευχαριστώ παιδιά).

Ενα άλλο έθιμο που παραμένει σε πολλά μέρη αναλλοίωτο είναι το Γαϊτανάκι

Είναι ένας χορός συνυφασμένος με τα χρώματα τηςΑποκριάς.Το γαϊτανάκι πέρασε στην πατρίδα μας από τους πρόσφυγες του Πόντου και της Μικράς Ασίας, και έδεσε με τα διάφορα έθιμα λόγω της ιδιαιτερότητάς του και της δεξιοτεχνίας των χορευτών. Χορεύεται με Δεκατρία άτομα. Ο ένας κρατά ένα μεγάλο στύλο στο κέντρο του χορού, από την κορυφή του οποίου ξεκινάνε δώδεκα μακριές χρωματιστές κορδέλες.Κάθε κορδέλα έχει το δικό της χρώμα. Οι κορδέλες αυτές λέγονται γαϊτάνια, εξού και το όνομα του χορού. Κάθε χορευτής κρατά μία κορδέλα και κινείται γύρω από τον στύλο χορεύοντας και τραγουδώντας το παραδοσιακό τραγούδι. ΄Ετσι όπως γυρνούν, πλέκουν τις κορδέλες γύρω από τον στύλο, δημιουργώντας χρωματιστούς συνδιασμούς. Ο χορός τελειώνει όταν οι κορδέλες τυλιχτούν τελείως γύρω από τον στύλο και οι χορευτές χορεύουν κοντά στον στύλο. Κατόπιν το στολισμένο γαϊτανάκι μένει για να θυμίζει το πνεύμα της αποκριάς. Στην Λιβαδειά αναβιώνει κάθε χρόνο αυτό το έθιμο.

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΑΠΟΚΡΙΑ